100 jaar Steiner in Zwolle

Volgende tekst is in het blad de Seizoener verschenen. Jan Vermeulen, leerkracht vrije school Michael te Zwolle heeft het geschreven.

100 jaar Steiner in Zwolle

Dit nummer van de Seizoener voor heel Nederland staat in het teken van “Rudolf”, verwijzend naar het feit dat Rudolf Steiner 150 jaar geleden in het jaar 1861, op 27 februari, geboren werd.

Daarnaast hadden wij als redactie van het middengedeelte voor onze school het thema “het licht zien” bedacht. Beide thema’s zijn in dit artikel in elkaar gevlochten tot een geheel, want Steiner heeft aan het begin van de vorige eeuw door zijn onvermoeibare geesteswetenschappelijke studie heel veel mensen “het licht laten zien”.

Het gedenken van het 150^ste geboortejaar van Steiner valt toevallig samen met het gedenken van het 100 jarig bestaan van de Antroposofische impuls in Zwolle, althans zo zou je het kunnen noemen, want zo’n 100 jaar geleden werden een paar boeken van Steiner voor het eerst in het Nederlands vertaald door een man die op dat moment woonachtig was in Zwolle. Deze man heette Andries Terwiel(Vlissingen, 1871 – Zwolle, 1912). Terwiel kwam via Kampen naar Zwolle, waar hij actief werd voor de Theosofische Loge. In Zwolle werd hij directeur van de Eerste Onderlinge Aannemers Verzekeringsmaatschappij.

De grote betekenis van Terwiel voor de ontwikkeling van de theosofie en vervolgens de antroposofie was gelegen in zijn noeste vertaalwerk.

    

Andries Terwiel

Voor de theosofie vertaalde hij in 1905 het boek “Gedachtenvormen”  van Charles Leadbeater en Annie Besant (de toenmalige voorzitster van de algemene Theosofische Vereniging)  en in 1908  “De Geheime Leer” van Blavatski. Misschien interessant om te weten is dat uit de theosofische richting  de Vrij Katholieke kerk  voortkwam, waarvan ook een kerk in Zwolle gevestigd is, die nog steeds bestaat.

Voor de antroposofie vertaalde Terwiel een aantal hoofdwerken van Rudolf Steiner, waaronder “Theosofie”(vertaald in 1909) en “De geheimen van de wetenschap van de ziel” (destijds “Het Occultisme in Groote Trekken” geheten en vertaald in 1910).

In 1911, dus dit jaar precies 100 jaar geleden, vertaalde hij een boek dat in het Nederlands heet: “Het Christendom als mystieke vervulling van de mysteriën der oudheid”.

Terwiel schijnt regelmatig contact gehad te hebben met Rudolf Steiner en er is een brief van Steiner bewaard gebleven ( 3 februari 1912), die aan Terwiel gericht was. Rudolf Steiner verontschuldigt zich in de brief dat hij vanwege de drukke werkzaamheden niet eerder had geschreven, maar verzekert hem  “dat ik bij U en bij het goede streven van Uw ziel ben en dat ik U de hartelijkste wensen toezend vanuit mijn ganse innerlijk”.

Korte tijd later, op 13 maart in het jaar 1912, sterft Andries Terwiel. Zijn vrouw Geertruida Bruins ontvangt twee dagen daarna een telegram van Steiner, waarin hij zijn medeleven betuigt.

In 1913 wordt de antroposofie wereldkundig gemaakt. Steiner, die tot dan toe lid is van de Theosofische Vereniging van de sectie Duitsland, breekt met de Theosofische Vereniging vanwege een verschil van mening over de wederkomst van Christus, zoals dat wordt geponeerd door de eerder genoemde Annie Besant. Zij beschouwt de spirituele leraar Krishnamurti, die als kind onder haar hoede was gesteld, als een incarnatie van de Maitreya Bodhisattva, dat wil zeggen de nieuwe leider, die de mensheid in een nieuw geestelijk tijdperk zal brengen.

 

Krishnamurti

Steiner beschouwt echter het mysterie van Golgotha, met name de opstanding van de Christus, na de fysieke dood van Jezus van Nazareth, als hét centrale gegeven voor de nieuwe ontwikkeling van de mensheid. Kort gezegd: de Christus kan in ieder mens geboren worden.

Elk mens krijgt de mogelijkheid de vonk van dit Christuswezen te ontvangen. Deze vonk is zeer persoonlijk gericht, ten diepste lotsbepalend  en kan licht brengen in iedere ziel. Deze vonk kan ook herkend worden in de ander en op groepsniveau een nog sterkere lichtimpuls tot stand  brengen.

In het jaar 1913 wordt op 3 februari, dus precies een jaar na de brief van Steiner aan Terwiel, de Antroposofische Vereniging opgericht. Kort daarna houdt Rudolf Steiner op 30 maart een voordracht in Zwolle (in het Odeon).

Waarover sprak Rudolf Steiner?

Daar kan ik het misschien  een andere keer over hebben...

Het lijkt me een leuke gedachte  nog eens terug te blikken wat 100 jaar geleden als specifieke antroposofisch impuls in Zwolle is neergelegd en ons licht  te laten schijnen op wat de waarde ervan zou kunnen zijn in dit jaar en de jaren hierna...

                                       Jan Vermeulen

terug naar inhoudsopgave